10 Mayıs 2016 Salı

"Coolidge Effect" Nedir?

Blog açılalı yaklaşık bir on gün oldu. Yazdığım yazılara yorum gelmediği için yazılarımı kaç kişi okuyor veya kaç kişi blogumun müdavimi bunu anlamak oldukça zor oluyor. Bu yüzden yazılarımı takip eden arkadaşlar yazılarımın altına yorum bırakırsa veya mail adresime(nomorefappening@gmail.com) takip ettiğini belirten bir mail atabilirse benim için gerçekten motive edici olur. Şimdiden teşekkürler yorumlarınız için.



Bir erkek fareyi bir dişi fare ile aynı kafese koyarsanız ne olur? Önce aşırı bir çiftleşme daha sonra bu süreç devam ettikçe erkek farenin aynı dişi fare ile birlikte olmaktan sıkıldığı  ve ona karşı ilgisini kaybettiği gözlenir. Dişi fare daha fazlasını istese bile erkek fare dişiden alacağı zevki almıştır. Peki kafesten dişi fareyi çıkarıp yeni bir dişi fare koyarsak ne olur? Erkek faremizin çiftleşme isteği geri döner ve yeni dişi fareyi etkilemek için çabalar tıpkı kafese ilk kez bir dişi fare konulduğu andaki gibi. Bu süreç bu şekilde erkek fare ölene kadar devam ettirilmiş ve farenin aynı tepkileri verdiği gözlemlenmiş. Bu özellik bütün memeli canlılarda görülüyor ve buna psikolojik dilde Coolidge Effect deniyor. Benzer bir deney dişi fare yerine porno yıldızları gösterilerek erkekler üzerinde yapılmış ve bunun sonucunda erkeklerde daha kısa sürede daha çok sperm üreterek boşaldıkları gözlemlenmiş. Daha önceki yazılarımızda da bahsettiğimiz gibi insanları internetten porno izlemeye yönelten en önemli sebep budur. Farklı dişilerle çiftleşme isteği. (Sanal bile olsa evet.. ) Fare deneyindeki gibi  internette bir pornoyu gördüğünüzde beyniniz, sizi o iki boyutlu pixellerden oluşan dişiyi döllemek üzere bir komut oluşuyor. İnsanlarda, farelerde, hatta tüm memelilerde bu komutun oluşmasının sebebi dopamindir. Yenilikler dopamini tetikler. Hoşunuzda giden yeni bir kıyafet aldığınızda veya PS4 aldığınızda evinize gidip onu giymek veya oynamak için duyduğunuz isteğin sebebi tamamen budur. Dopaminin bize zevk ve motivasyon sağladığını önceki yazılarımızda paylaşmıştık. Dopamin aynı zamanda beyinde bir ödül döngüsü yaratır.

Eski çağlarda ödül döngüsü insanların hayatta kalmalarını ve genlerini sonraki nesillere aktarabilmesini sağlamıştır. O döneme göre düşünürsek insanın yegane ödülü yemek, barınak, sex, aşk, arkadaşlık ve en önemlisin yenilikti. Bunlar doğal tetikleyicilerdir. Yani bağımlılık yaratmazlar. Kaldı ki bu yukarıda saydıklarım zaten insanın temel ihtiyaçlarıdır. Dopaminin evrimsel amacı ise insanın genlerine ve onu aktarma dürtüsüne hizmet etmesidir. Bazı şeyler dopamininize az, bazıları ise çok etkir. Mesela şurada çikolata görse ağzı sulanmayacak yoktur veya dondurma. Ama brokoli ve ıspanak aynı etkiyi yaratmaz. İşte bunun sebebi dopamindir. Unutmayalım ki şeker de bir dopamin tetikleyicidir ve bilindiği üzere çikolata ve dondurmada bolca bulunur. Diğer örneğimiz olan ıspanak ve brokolide ise yok denecek kadar azdır. Dopaminin genlere yaptığı bu katkı 2000 li yıllara kadar bilinmiyordu. O döneme kadar dopamin sadece bağımlılıklara sebep olan bir molekül olarak biliniyordu. Dopamin daha önceden zevk molekülü olarak biliniyordu ki bu çok yanlıştır. Dopaminin temel görevi insanları bir ödülü elde etmeye motive etmektir. Elde ettikçe tatmin olmayıp daha fazla istememizin sebebi de dopamindir.

Yeniliklerin dopamini en kolay tetikleyen şey olduğunu söylemiştik. İnternetteki pornolar ise bu yeniliklere sadece bir tıkla erişmemizi sağlıyor. Fare deneyinde kafese konulan yeni eş bizim için yeni çekilmiş veya yeni keşfedilmiş bir porno, çekici bir kadın resmi olabiliyor. Bunlara o kadar kolay ulaşabiliyoruz ki bir tanesiyle de beynimiz tatmin olmuyor hepsini aynı anda sekmeler halinde açıyoruz. Çünkü ne kadar kolay bulursak, bulduğumuz şeye ilgimizi kaybetmemiz de daha çabuk oluyor. 10 dakika içinde bir ayda göremeyeceğimiz kadar kadın görüyoruz ve bunun sonucunda beynimiz dopamin bombardımanına mağruz kalıyor. Atalarımız buna alışkın olmadığı için onların zamanında oluşan ödül döngüsü tamamen yok oluyor. Bunun sonucunda da hayattan zevk almayan, hiçbir şeyden memnun olmayan bireyler haline geliyoruz.





10 yorum:

  1. Severek takip ediyorum, çok faydalı içerikler paylaşıyorsunuz. Umarım paylaşımlarınızın devamı gelir.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkür ederim. Tatildeydim bir süredir paylaşım yapamadım 1-2 gün içinde ard arda paylaşımlarım gelecek. :)

      Sil
  2. tıbbı makalelerle desteklemeniz çok güzel olmuş, yazım tekniğinizi sevdim :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok teşekkürler elimden geldiğince üniversiteler tarafından bu konuyla ilgili yayınlanmış makalelerin çevirisini ve yorumlamasını yapıyorum kendimce. Böylelikle olayın ciddiyetini insanlara anlatmak daha kolay oluyor.

      Sil
  3. Teşekkürler hocam yararlı bir paylaşım. Şu TED konuşmasında da Coolidge isminin nereden geldiğinden bahsediyor; https://www.youtube.com/watch?v=1Cs6fNSr0T4

    YanıtlaSil
  4. Çok yararlı bilgiler paylaşıyorsunuz sayenizde hayatımda değişiklikler yapmaya başladım. Çabanızı taktir ettim umarım devam edersiniz. Bu arada sizi donanım haberdeki yorumunuzda keşfetmiştim bilginize

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkürler. İnsanların hayatlarında bir nebze de değişiklik görmeleri beni sevindirdi. Fırsat buldukça yazılarıma devam edeceğim. :)

      Sil
  5. Coolidge efect porno bağımlılığın en önemli etmeni bence

    YanıtlaSil
  6. Artık mastürbasyonu normal karşılamaya başlamıştım. Uğraşlarınız için çok teşekkürler.

    YanıtlaSil